س1- قبله یابى تنها به کمک قواعد علمى (جهت یابى یا روشهاى قبله یابى)
چه حکمى دارد؟
س2- قبله یابى تنها به کمک قبله نما یا قطب نما چه حکمى دارد؟
ج1و2) اگر از قواعد علمى و یا قبلهنما اطمینان به جهت قبله حاصل شود
مانع ندارد و مىتوان به آن اعتماد کرد.
س: اگر در نماز سهواً صورت به طرف چپ یا راست برگردد آیا نماز باطل
است؟
ج) اگر التفات صورت فاحش نیست به گونهاى که تمام صورت به طرف راست و
یا چپ برگردانده نشود، اشکال ندارد.
س: من در روز سفر نماز صبح را در فرودگاه کراچى خواندم و سپس در همان
روز قبل از فجر، در قاهره فرود آمدم. آیا باید دوباره نماز صبح را در فرودگاه
قاهره بخوانم.
ج) واجب نیست.
س: اگر کسى عمداً وقت نماز خود را به تأخیر اندازد آیا حرام است؟ آیا
عقاب اخروى دارد؟
ج) اگر عمداً تأخیر بیندازد تا قضا شود، گناه کرده و باید قضاى آن
نماز را بجا آورد و از گناهش توبه کند.
س: شخصى در کانادا زندگى مىکند، و با اینکه از قطب شمال فاصله زیادى
دارد، امّا در زمستان، هنگام ظهر، که سایهى شاخص به کوتاهترین طول خود مىرسد
باز هم طولش نسبتاً بلند است و بیش از طول خود شاخص است. در نتیجه در هیچ زمانى از
روز سایهى شاخص به دو هفتم یا چهار هفتم یا خود طول شاخص نمىرسد. با این فرض،
هنگام فضیلت نوافل عصر و خود نماز عصر را چگونه تعیین کند؟
ج) مراد از دو هفتم یا چهار هفتم شاخص این نیست که تمام سایهى شاخص
را در نظر بگیریم، بلکه مقدار سایهاى که پس از نهایت کوتاه شدن، شروع به بلند شدن
کرده است در نظر گرفته مىشود لذا در فرض سؤال هم، تعیین زمان نماز عصر و فضیلت آن
ممکن است.
س: اگر شخصى به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود
را به نیّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم
نمازى که خوانده چیست؟
ج) اگر به قصد وظیفه فعلیه و آنچه بر عهده او مىباشد نماز را خوانده،
صحیح است.
س: آیا در پایان وقت شرعى نیمه شب، نماز عشا قضا مىشود؟
ج) واجب است نماز عشا را تا قبل از نیمه شب شرعى بخوانند و بعد از آن
به قصد قربت بجا آورده و نیت ادا و قضا نکنند.
س: مىخواستم بدانم که در نماز انحراف از قبله تا چه حد مجاز است و به
نماز لطمهاى نمىزند؟
ج) عالماً و عامداً نباید منحرف شود ولى اگر قبله را نداند و یا
فراموش کند و از قبله منحرف شود و نماز بخواند و بعد متوجه شود، اگر به حدّ دست
راست و یا دست چپ قبله نرسیده باشد (یعنى کمتر از 90 درجه باشد)، نمازش صحیح است.
س: اهمیت قبله در نماز چه قدر است و اگر در مکانى قرار داشتى که جهت
قبله مشخص نبود و راهى براى یافتن آن هم وجود نداشت و بعد از خواندن نماز بعداً
(چند روز بعد) متوجه شدى که جهت قبله اشتباه بوده باید چه کرد؟
ج) بطور کلّى کسى که هیچ راهى براى یافتن قبله ندارد و گمانش هم به
هیچ طرف نمىرود، بنابر احتیاط واجب باید به چهار طرف نماز بخواند و اگر عمداً
برخلاف وظیفه عمل کرده و بعد هم متوجه شده به طرفى که نماز خوانده اشتباه بوده
است، باید بنابر احتیاط نماز خود را اعاده نماید.
س: کسى که در حال اضطرار نمىتواند به طرف قبله نماز بخواند، آیا جهات
غیر از قبله برایش یکسان است؟
ج) اگر جهت قبله را نمىشناسد، باید تحقیق کند تا با موازین شرعى جهت
قبله را تشخیص دهد ولى اگر با این که جهت قبله را مىداند نمىتواند به جهت قبله
نماز بخواند، باید به طرف یمین یا یسار به مقدارى که به 90 درجه نرسد نماز بخواند
و مجزى است و با امکان منحرف شدن به کمتر از 90 درجه، انحراف تا حدّ 90 درجه یا
بیشتر جایز نیست و نماز مجزى نیست و هر گاه در حالتى باشد که به هیچ نحو نتواند رو
به قبله یا رو به نقطه نزدیک به قبله نماز بخواند به همان حال که هست نماز بخواند
و صحیح و مجزى است و قضا ندارد.
س: به نظر حضرتعالى خواندن نماز جماعت استدارهاى در مسجد الحرام صحیح
است یا خیر؟
ج) نماز کسانى که پشت سر یا دو طرف امام ایستادهاند، صحیح است لکن
نماز افرادى که روبروى امام قرار دارند، صحیح نیست.
س: به من گفته شده که در آمریکاى شمالى قبله به سمت شمال شرقى است.
نظرتان در این باره چیست؟
ج) میزان در تشخیص قبله، خط امتدادى از جایگاه وقوف نمازگزار که بر
روى کره زمین عبور کند و به کعبه معظمه برسد، مىباشد و تشخیص آن در هر مکانى با
مکلف حاضر در آن مکان است که با ابزار علمى اطمینان بخش یا امارات شرعیه و یا
شهادت شهود تشخیص دهد.
س: بنده در مسافرتهاى بین شهرى به قبلههاى سر راهى رستورانها
اعتماد ندارم و از قبلهنما استفاده مىکنم، در یکى از مسافرتها قبلهاى که من به
سمت آن نماز مىخواندم با قبله اى که از قبل در نمازخانه رستوران مشخص شده بود
اختلاف زیادى داشت و بنده نیز چون یقین داشتم که وظیفه اى نسبت به آگاه کردن بقیه
مسافرها ندارم، حرفى نگفتم. آیا واقعاً بر گردن من حقى بوده است؟
ج) در فرض سؤال، شما وظیفهاى نسبت به دیگران ندارید.
س: شخصى در خانهاى زندگى مىکند و بدون تحقیق صحیح، رو به سمتى نماز
مىخواند و بعد از گذشت مدتى معلوم مى شود که آن سمت اشتباه بوده، حالا وظیفه
این شخص نسبت به نمازهایى که خوانده چیست؟
ج) اگر با استناد به طریق معتبر شرعى قبله را شناسایى کرد و به سوى آن
جهت نماز خواند، نمازهاى گذشته محکوم به صحت است هر چند در صورت کشف خلاف به
مقدارى که معلوم شده باشد که نمازش پشت به قبله بوده، احتیاطاً باید قضا نماید.
س: آیا امروزه مىشود از قبلهنما و یا خورشید، براى نشان دادن قبله
استفاده کرد و چه قدر قابل اعتبارند؟
ج) اگر موجب اطمینان است، مانعى ندارد.
س: شخصى با فرض علم به جهت دقیق قبله، عمداً مقدارى به سمت راست یا چپ
منحرف شده و نماز مىخواند نمازهاى او چه حکمى دارد؟
ج) اگر قبله را تشخیص داده، انحراف از آن ولو به مقدار کم صحیح نیست.
س: در مدرسهاى براى تعیین جهت قبله و ساخت محراب از قبله نماهاى مدرج
موجود در کشور استفاده شده است اما برخى معتقدند اعتماد به قبله نماى فوق معتبر
نبوده و مىبایستى به شاخص رجوع کرد. نظر معظمله در خصوص اعتبار قبلهنما براى
تعیین قبله چیست؟
ج) اگر اطمینان آور است، اعتماد به آن مانع ندارد.
س: شخصى براى مدتى به جهتى که توهم مىکرده قبله است نماز خوانده و
بعداً فهمیده که قبله کمى متمایل به راست یا چپ است چه حکمى دارد؟
ج) نمازگزار، باید علم به جهت قبله داشته باشد و شهادت دو فرد عادل که
از روى نشانههاى حسّى شهادت دهند نیز کفایت مىکند و اگر این دو ممکن نبود، تمام
تلاش خود را به کار برده و طبق گمانى که به دست مىآورد عمل مىکند، حال اگر از
طریق معتبرى، جهت قبله را تعیین و به آن سمت نماز خواند و بعد فهمید اشتباه کرده،
در صورتى که انحراف او تا 90 درجه باشد، نمازش صحیح است و اگر بیشتر از این مقدار
باشد در صورتى که وقت نماز نگذشته، باید اعاده کند و اگر وقت گذشته، قضا ندارد.
س: حکم نماز خواندن جلوى آینه چیست؟ آیا مکروه است؟
ج) آینه اگر به گونهاى باشد که در حال نماز، شخص صورت خود را در آن
مىبیند و ذهنش را مشغول مىکند بهتر است آن را بردارد و یا روى آن را بپوشاند
س: حکم نماز خواندن در محلى که عکس شخصى در آنجا نصب شده چیست ولو
اینکه جلوى فرد نباشد؟
ج) عکس از هر کس که باشد اگر جلوى شخص نباشد کراهت ندارد.
س: در برخى موارد، زائران بیتاللّه الحرام یا سایر مسافران، وقت نماز
در هواپیما هستند، با توجه به اینکه نماز در هواپیما معمولاً مانع استقرار و
طمأنینه نیست، در صورتى که سایر شرایط، مثل قیام و قبله و رکوع و سجود مراعات شود،
آیا در صورت علم یا احتمال اینکه پیش از اتمام وقت نماز به مقصد مىرسند و
مىتوانند نماز را پس از پیاده شدن از هواپیما بخوانند، نماز در هواپیما کفایت
مىکند یا باید تأخیر بیندازند و در صورتى که نماز را در آن حال خواندند و پیش از
اتمام وقت نماز پیاده شدند، اعاده نماز لازم است یا نه؟
ج) با تمکّن از استقرار و استقبال قبله، نماز صحیح و مجزى است، بلکه
جهت درک فضیلت اوّل وقت افضل است.
س: در هواپیما به چه سمتى باید نماز بخوانیم؟
ج) اگر نتوانید ـ ولو با سؤال از مأموران داخل هواپیما ـ قبله را مشخص
کنید، به هر سمتى که گمان دارید که سمت قبله است، نماز بخوانید. و در صورت شک و
وسعت وقت، نماز را باید به چهار سمت بخوانید و در تنگى وقت به میزانى که فرصت
دارید.
س: خواهشمند است حکم نماز خواندن در قطار هواپیما و کشتى را بیان
فرمایید؟
ج) نماز در این وسایل نقلیه اشکال ندارد ولى به هنگام تغییر قبله در
نمازهاى واجب باید در صورت امکان با چرخیدن جهت قبله را حفظ کنید البته در حال
چرخیدن باید از قرائت و یا ذکر سکوت کنید.