وقت نماز

وقت نماز ظهر و عصر 

مسأله 729 

اگر چوب یا چیزی مانند آنرا ، راست در زمین هموار فرو برند صبح که خورشید بیرون میآید ، سایه آن بطرف مغرب میافتد و هر چه آفتاب بالا میآید این سایه کم می شود و در شهرهای ما در اول ظهر شرعی به آخرین درجه کمی میرسد و ظهر که گذشت ، سایه آن به طرف مشرق بر میگردد و هر چه خورشید رو به مغرب میرود ، سایه زیادتر میشود بنابر این وقتی سایه به آخرین درجه کمی رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشته ، معلوم میشود ظهر شرعی شده است ولی در بعضی شهرها مثل مکه که گاهی موقع ظهر سایه به کلی از بین میرود ، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد ، معلوم میشود ظهر شده است . 

مسأله 730 

چوب یا چیز دیگری را که برای معین کردن ظهر به زمین فرو میبرند شاخص گویند. 

مسأله 731 

نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند : وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد ، و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر ، وقت به مغرب مانده باشد ، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را عمدا نخواند ، نماز ظهر او قضا شده وباید نماز عصر را بخواند، ولی اگر سهوا نماز عصر را جلوتر بخواند نماز ظهر را در وقت اختصاصی عصر به نیت اداء بخواند و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر ، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است ، واگر کسی در این وقت اشتباها نماز عصر را پیش از نماز ظهر بخواند و بعد از نماز ملتفت شود ، نمازش صحیح است . 

مسأله 732 

اگر پیش از خواندن نماز ظهر ، سهوا مشغول نماز عصر شود ، ودر بین نماز بفهمد اشتباه کرده است ، چنانچه در وقت مشترک باشد ، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده‌ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد میخوانم همه نماز ظهر باشد و بعد از آن که نماز را تمام کرد ، نماز عصر را بخواند و اگر در وقت مخصوص به ظهر باشد ، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند ، و بعد نماز عصر را بخواند و اگر تمام نماز عصر را در وقت اختصاصی ظهر بخواند و از وقت مشترک چیزی درک نکند بنابر احتیاط واجب نماز عصر را اعاده کند و بهتر آن است که هر دو نماز را دوباره بخواند . 

مسأله 733 

در روز جمعه انسان میتواند بجای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند ، ولی بهتر آن است که نماز جمعه بخواند و احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر را هم بخواند . و این احتیاط خیلی مطلوب است . 

مسأله 734 

احتیاط واجب آن است که نماز جمعه را از موقعی که عرفا اول ظهر می گویند تأخیر نیندازد واگر از اوائل ظهر تأخیر افتاد بجای نماز جمعه نماز ظهر بخواند . 

وقت نماز مغرب و عشا 

مسأله 735 

مغرب موقعی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا میشود ، از بین برود . 

مسأله 736 

نماز مغرب و عشا هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند : وقت مخصوص نماز مغرب از اول مغرب است ، تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد ، که اگر کسی مثلا مسافر باشد و تمام نماز عشا را سهوا در این وقت بخواند احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز مغرب نماز عشا را دوباره بخواند ، و وقت مخصوص نماز عشا موقعی است که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را عمدا نخواند باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند ولی اگر نماز عشا را سهوا جلوتر بخواند نماز مغرب را به قصد اداء در وقت اختصاصی عشا بخواند و بین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترک نماز مغرب و عشا است که اگر کسی در این وقت اشتباها نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود ، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد . 

مسأله 737 

وقت مخصوص و مشترک که معنی آن در مسأله پیش گفته شد ، برای اشخاص فرق می کند ، مثلا اگر به اندازه خواندن دو رکعت نماز از اول ظهر بگذرد ، وقت مخصوص نماز ظهر کسی که مسافر است تمام شده و داخل وقت مشترک می شود ، وبرای کسی که مسافر نیست ، باید به اندازه خواندن چهار رکعت نماز بگذرد . 

مسأله 738 

اگر پیش از خواندن نماز مغرب ، سهوا مشغول نماز عشا شود و در بین نماز بفهمد که اشتباه کرده ، چنانچه تمام آنچه را خوانده یا مقداری از آن را ، در وقت مشترک خوانده و به رکوع رکعت چهارم نرفته است ، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام کند وبعد نماز عشا را بخواند ، و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته باید نماز را تمام کند ، بعد نماز مغرب را بخواند . اما اگر تمام آنچه را خوانده ، در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد و پیش از رکوع رکعت چهارم یادش بیاید ، باید نیت را به نماز مغرب برگرداند ونماز را تمام کند و بعد از آن عشا را بخواند ، ولی احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز عشا دوباره نماز مغرب و عشا را بخواند و این احتیاط خیلی خوب است و اگر به رکوع رکعت چهارم رفته نماز عشاء باطل میشود و باید نماز مغرب و سپس نماز عشاء را بخواند و احتیاط مستحب آن است که در رکعت چهارم نماز عشاء را تمام کند وبعد نماز مغرب و عشاء را بخواند . 

مسأله 739 

آخر وقت نماز عشا نصف شب است . و احتیاط واجب آن است که برای نماز مغرب و عشا و مانند اینها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کرد ، و برای نماز شب و مانند آن می تواند تا اول آفتاب حساب نماید. 

مسأله 740 

اگر از روی معصیت ، یا بواسطه عذری نماز مغرب یا نماز عشا را تا نصف شب نخواند ، بنابر احتیاط واجب ، باید تا قبل از اذان صبح ، بدون این که نیت ادا و قضا کند بجا آورد . 

وقت نماز صبح 

مسأله 741 

نزدیک اذان صبح از طرف مشرق ، سفیده‌ای رو به بالا حرکت می کند که آن را فجر اول گویند . موقعی که آن سفیده پهن شد ، فجر دوم و اول وقت نماز صبح است . و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید . 

احکام وقت نماز 

مسأله 742 

موقعی انسان میتواند مشغول نماز شود ، که یقین کند وقت داخل شده است ، یا دو مرد عادل بداخل شدن وقت خبر دهند . 

مسأله 743 

نابینا و کسی که در زندان است و مانند اینها بنابر احتیاط واجب باید تا یقین به داخل شدن وقت نکنند مشغول نماز نشوند ، ولی اگر انسان بواسطه ابر یا غبار و مانند اینها که برای همه مانع از یقین کردن است ، نتواند در اول وقت نماز ، به داخل شدن وقت یقین کند ، چنانچه گمان داشته باشد که وقت داخل شده ، میتواند مشغول نماز شود . 

مسأله 744 

اگر دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند ، یا انسان یقین کند که وقت نماز شده و مشغول نماز شود و در بین نماز بفهمد که هنوز وقت داخل نشده ، نماز او باطل است . و همچنین است اگر بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را پیش از وقت خوانده ولی اگر در بین نماز بفهمد وقت داخل شده ، یا بعد از نماز بفهمد که در بین نماز وقت داخل شده ، نماز او صحیح است . 

مسأله 745 

اگر انسان ملتفت نباشد که باید با یقین به داخل شدن وقت مشغول نماز شود ، چنانچه بعد از نماز بفهمد که تمام نماز را در وقت خوانده ، نماز او صحیح است ، واگر بفهمد تمام نماز را پیش از وقت خوانده یا بفهمد که در بین نماز وقت داخل شده است ، نمازش باطل است . 

مسأله 746 

اگر یقین کند وقت داخل شده و مشغول نماز شود و در بین نماز شک کند که وقت داخل شده یا نه ، نماز او باطل است ، ولی اگر در بین نماز یقین داشته باشد که وقت شده ، وشک کند که آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه نمازش صحیح است . ولی اگر بداند جزئی از نماز در خارج وقت بوده نماز او باطل است . 

مسأله 747 

اگر وقت نماز به قدری تنگ است که بواسطه بجا آوردن بعضی از کارهای مستحب نماز مقداری از آن بعد از وقت خوانده میشود ، باید آن مستحب را بجا نیاورد . مثلا اگر بواسطه خواندن قنوت ، مقداری از نماز بعد از وقت خوانده میشود ، باید قنوت نخواند . و اگر بخواند معصیت کرده ولی نماز او صحیح است . 

مسأله 748 

کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز را به نیت ادا بخواند ولی نباید عمدا نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد . 

مسأله 749 

کسی که مسافر نیست ، اگر تا مغرب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز ظهر و عصر هر دو را بخواند ، واگر کمتر وقت دارد باید فقط نماز عصر را بخواند وبعدا نماز ظهر را قضا کند و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن پنج رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز مغرب و عشا را بخواند ، واگر کمتر وقت دارد ، باید فقط عشا را بخواند وبعدا باید نماز مغرب را بخواند وبه احتیاط واجب نیت ادا و قضا ننماید . 

مسأله 750 

کسیکه مسافر است اگر تا مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز ظهر و عصر را بخواند ، و اگر کمتر وقت دارد ، باید فقط عصر را بخواند و بعدا نماز ظهر را قضا کند . و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز مغرب و عشا را بخواند ، واگر کمتر وقت دارد باید فقط عشا را بخواند و بعدا مغرب را بدون نیت ادا و قضا بجا آورد ، وچنانچه بعد از خواندن عشا ، معلوم شود که به مقدار یک رکعت یا بیشتر وقت به نصف شب مانده است باید فورا نماز مغرب را به نیت ادا بجا آورد .  . ظهر شرعى در بعضى از مواقع سال چند دقیقه پیش از ساعت 12 ( به ساعت ظهر کوک ) و گاهى چند دقیقه بعد از ساعت 12 است . 

 . بنابر این تقریبا یازده ساعت ویک ربع بعد از ظهر شرعى آخر وقت نماز مغرب و عشا است . ظهر شرعى در بعضى از مواقع سال چند دقیقه پیش از ساعت 12 ( به ساعت ظهر کوک ) و گاهى چند دقیقه بعد از ساعت 12 است . 

 . بنابر این تقریبا یازده ساعت ویک ربع بعد از ظهر شرعى آخر وقت نماز مغرب و عشا است.

 مسأله 751 

مستحب است انسان نماز را در اول وقت آن بخواند و راجع به آن خیلی سفارش شده است و هر چه به اول وقت نزدیکتر باشد بهتر است ، مگر آن که تأخیر آن از جهتی بهتر باشد ، مثلا صبر کند که نماز را بجماعت بخواند . 

مسأله 752 

هر گاه انسان عذری دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند ، ناچار است با تیمم نماز بخواند ، چنانچه بداند یا احتمال دهد که عذر او تا آخر وقت باقی است ، میتواند در اول وقت ، نماز بخواند . ولی اگر مثلا لباسش نجس باشد یا عذر دیگری داشته باشد و احتمال دهد که عذر او از بین میرود بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا عذرش بر طرف شود و چنانچه عذر او بر طرف نشد ، در آخر وقت نماز بخواند ، ولازم نیست بقدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد ، بلکه اگر برای مستحبات نماز مانند اذان و اقامه و قنوت هم وقت دارد میتواند با لباس نجس مثلا نماز را با آن مستحبات بجا آورد . 

مسأله 753 

کسیکه مسائل نماز و شکیات و سهویات را نمیداند اگر مطمئن است که در نماز پیش میآید واجب است آنها را یاد بگیرد بلکه بنا به احتیاط واجب مسائلی را که احتمال میدهد در نماز پیش آید باید یاد بگیرد ولی اگر اطمینان دارد که نماز را بطور صحیح تمام میکند ، میتواند در اول وقت مشغول نماز شود ، پس اگر در نماز مسأله‌ای که حکم آن را نمیداند پیش نیاید نماز او صحیح است و اگر مسأله‌ای که حکم آن را نمیداند پیش آید ، میتواند به یکی از دو طرفی که احتمال میدهد ، عمل نماید و نماز را تمام کند . ولی بعد از نماز باید مسأله را بپرسد که اگر نمازش باطل بوده ، دوباره بخواند . 

مسأله 754 

اگر وقت نماز وسعت دارد وطلبکار هم طلب خود را مطالبه میکند در صورتی که ممکن است باید اول قرض خود را بدهد ، بعد نماز بخواند ، و همچنین است اگر کار واجب دیگری که باید فورا آنرا بجا آورد پیش آمد کند ، مثلا ببیند مسجد نجس است که باید اول مسجد را تطهیر کند ، بعد نماز بخواند . و چنانچه اول نماز بخواند ، معصیت کرده ولی نماز او صحیح است.